Mỹ kêu gọi Trung Quốc can thiệp ngăn Iran đóng eo biển Hormuz, tránh gián đoạn nguồn cung dầu toàn cầu

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio kêu gọi Trung Quốc sử dụng ảnh hưởng của mình để ngăn Iran đóng eo biển Hormuz – tuyến đường vận chuyển dầu mỏ quan trọng nhất thế giới, giữa lúc căng thẳng ở Trung Đông leo thang.

Phát biểu trên kênh Fox News ngày Chủ nhật, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nhấn mạnh vai trò của Trung Quốc trong việc duy trì dòng chảy dầu mỏ qua eo biển Hormuz – nơi chiếm tới 20% lưu lượng dầu toàn cầu. “Tôi kêu gọi chính phủ Trung Quốc hãy gọi điện cho Iran, vì họ phụ thuộc rất lớn vào nguồn dầu qua eo biển Hormuz”, ông Rubio nói.

Trung Quốc hiện là khách hàng dầu mỏ lớn nhất của Iran và vẫn duy trì quan hệ thân thiện với nước Cộng hòa Hồi giáo này. Việc đóng cửa eo biển Hormuz sẽ không chỉ đe dọa nền kinh tế thế giới mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến Trung Quốc, quốc gia nhập khẩu hơn 1,8 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Iran.

Động thái này của Mỹ cho thấy Washington đang muốn lôi kéo Bắc Kinh trở thành “người hòa giải” nhằm giảm nguy cơ gián đoạn nguồn cung năng lượng, đồng thời hạn chế nguy cơ đối đầu quân sự trực tiếp tại Trung Đông.

Advertisement

Hình ảnh vệ tinh của eo biển Hormuz, một điểm nghẽn hàng hải chiến lược với Iran nằm ở phía trên cùng, Đảo Qeshm và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất ở phía Nam. 

Iran có thực sự định đóng eo biển Hormuz?

Truyền thông nhà nước Iran ngày Chủ nhật đưa tin quốc hội nước này ủng hộ việc đóng eo biển Hormuz sau khi Mỹ tiến hành không kích ba cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn thuộc về Hội đồng An ninh Quốc gia Iran.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran tuyên bố nước này “giữ quyền sử dụng mọi phương án để bảo vệ chủ quyền”. Phát ngôn này khiến thị trường lo ngại về khả năng leo thang căng thẳng dẫn đến hành động thực tế.

Dù vậy, nhiều chuyên gia cho rằng xác suất Iran thực sự đóng cửa eo biển Hormuz là thấp. JPMorgan nhận định nếu điều đó xảy ra, Mỹ sẽ xem đây là một hành động chiến tranh, có thể dẫn đến phản ứng quân sự toàn diện.

Eo biển Hormuz là tuyến đường huyết mạch nối vịnh Ba Tư với biển Ả Rập. Năm 2024, khoảng 20 triệu thùng dầu – tương đương 20% tổng tiêu thụ toàn cầu – đã được vận chuyển qua khu vực này mỗi ngày.

Các tổ chức tài chính như Goldman Sachs và Rapidan Energy cảnh báo, nếu eo biển bị phong tỏa trong thời gian dài, giá dầu có thể vượt mốc 100 USD/thùng. Điều này sẽ kéo theo lạm phát, tăng chi phí vận tải và gây bất ổn cho thị trường tài chính toàn cầu.

Ngoại trưởng Rubio cho rằng việc Iran tự cắt dòng xuất khẩu dầu sang Trung Quốc – khách hàng lớn nhất – là hành động "tự bắn vào chân". Bởi nguồn thu từ xuất khẩu dầu là huyết mạch kinh tế của Iran trong bối cảnh bị trừng phạt nặng nề.

Khả năng đáp trả của Mỹ mạnh đến đâu?

Mỹ hiện duy trì Hạm đội 5 đóng tại Bahrain, với nhiệm vụ bảo vệ tuyến hàng hải tại vịnh Ba Tư. Giới quan sát tin rằng Hải quân Mỹ đủ năng lực nhanh chóng phản công nếu Iran cản trở lưu thông qua eo biển Hormuz.

Tuy nhiên, Bob McNally – cựu cố vấn năng lượng của Tổng thống George W. Bush và người sáng lập hãng tư vấn Rapidan Energy – cảnh báo thị trường đang đánh giá thấp rủi ro. Theo ông, nếu xảy ra xung đột, việc gián đoạn vận chuyển dầu có thể kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng, chứ không chỉ vài ngày như nhiều người nghĩ.

Dù Mỹ có thể giành chiến thắng cuối cùng, McNally cho rằng “đó sẽ không phải là một cuộc dạo chơi dễ dàng”.

Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào trước lời kêu gọi của Mỹ?

Việc Mỹ công khai kêu gọi Trung Quốc gây ảnh hưởng lên Iran phản ánh thế lưỡng nan của Bắc Kinh: một mặt, họ muốn bảo vệ lợi ích năng lượng chiến lược, mặt khác lại duy trì quan hệ chặt chẽ với Tehran.

Trung Quốc phụ thuộc lớn vào nguồn dầu từ Trung Đông, đặc biệt là qua eo biển Hormuz. Khoảng một nửa lượng dầu nhập khẩu bằng đường biển của Trung Quốc đi qua khu vực này. Do đó, nếu dòng chảy bị gián đoạn, kinh tế Trung Quốc cũng chịu tổn thất đáng kể.

Dù Bắc Kinh ít khi tham gia trực tiếp các cuộc khủng hoảng địa chính trị, nhưng trong bối cảnh này, họ có thể buộc phải sử dụng ảnh hưởng ngoại giao để bảo vệ lợi ích năng lượng lâu dài.