Vấn đề mấu chốt khi Hà Nội cấm xe máy chạy xăng từ vành đai 1

Vận tải công cộng đáp ứng ra sao; cơ chế chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện và hạ tầng trạm sạc có thuận tiện… là ba vấn đề mấu chốt, được đặt ra khi Hà Nội thực hiện cấm xe máy chạy xăng từ vành đai 1.

Vai trò của phương tiện công cộng

Ông Nguyễn Trọng Thông - Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách Hà Nội - cho hay, ở các thành phố phát triển trên thế giới, trong đó có Bắc Kinh, Thượng Hải… khi chính quyền dừng hoạt động xe cá nhân, trong đó có xe máy, đến 80% phương tiện thay thế của họ là vận tải hành khách công cộng (VTHKCC). Tại các thành phố này, đường sắt đô thị đóng vai trò vận chuyển khối lớn, còn xe buýt, xe đạp công cộng đóng vai trò gom khách, đi vào các phố nhỏ, vào khu dân cư, bệnh viện trường học…

Ở Hà Nội, ông Thông cho biết dù có cố gắng và trong mấy năm qua VTHKCC có thêm loại hình đường sắt đô thị, nhưng sản lượng khách tăng không đáng kể và vẫn ở ngưỡng phục vụ dưới 20% nhu cầu.

“Xe buýt, kể cả các tuyến xe buýt điện vừa đưa vào hoạt động vẫn là loại xe lớn, chỉ hoạt động ở các tuyến phố lớn, rộng từ 2 làn xe trở lên, còn phố nhỏ, khu dân cư nằm trong các ngõ, xe VTHKCC vẫn chưa tiếp cận được” - ông Thông nói.

Advertisement

Các phương tiện di chuyển trên cầu vượt Nguyễn Chí Thanh - Trần Duy Hưng (Ảnh: Đức Nguyễn)

Từ thực tế trên ông Thông cho rằng, để người dân có thêm lựa chọn, không ảnh hưởng đến việc đi lại, khi dừng cấm xe máy xăng thì thành phố cần có giải pháp hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe máy chạy xăng sang xe máy điện.

Theo ông Thông, trước đây Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy tại Việt Nam đã triển khai hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe máy cũ (xả khói đen) sang xe máy mới và hỗ trợ từ 3 đến 5 triệu đồng/trường hợp, tuy nhiên việc này chưa được chính quyền thành phố có cơ chế phối hợp rõ ràng nên chưa thực hiện rộng rãi.

Trạm sạc phải là tài sản nhà nước, sử dụng chung

Đại diện Hiệp hội Quy hoạch và phát triển đô thị Hà Nội (VUPDA) cho rằng, để vừa đảm bảo chủ trương giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường, vừa giảm thiểu bị ảnh hưởng đến người dân khi cấm xe máy xăng từ vành đai 1, tiến tới là từ vành đai 2 và vành đai 3, hình thức thay/đổi xe máy xăng sang xe điện chắc chắn sẽ được nhiều người dân hưởng ứng, lựa chọn.

Phạm vi đường vành đai 1 dự kiến sẽ cấm xe máy xăng từ tháng 7/2026.

Tuy nhiên thực tế khó khăn đang xảy ra ở đây, kể cả với người mua ô tô điện, là hạ tầng dành cho xe điện, trong đó có trạm sạc trên địa bàn thành phố đang do doanh nghiệp đầu tư, vậy nên hạ tầng này chỉ sử dụng cho xe điện doanh nghiệp đó cung cấp, bán ra, còn người dân mua xe của doanh nghiệp khác hoặc xe nhập khẩu thì không thể sử dụng được.

Theo đại diện VUPDA, để phục vụ lộ trình chuyển đổi các xe hoạt động VTHKCC, trong đó có xe buýt, taxi từ xe xăng dầu sang xe điện, thời gian qua thành phố Hà Nội đã có chính sách hỗ trợ mặt bằng, giá thuế, phí cho việc xây dựng các trạm sạc, tuy nhiên thay vì sử dụng chung thì hiện nay hạ tầng này đang là sở hữu riêng của doanh nghiệp. “Ngay từ bây giờ, thành phố cần rà soát, xây dựng hệ thống trạm sạc, cùng với đó có cơ chế quản lý, sử dụng theo hướng là tài sản nhà nước để nhiều người dân và nhiều loại hình xe điện có thể tiếp cận, sử dụng được” - đại diện VUPDA nói.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Ngọc Đông cho biết, khi thực hiện vùng phát thải thấp, trong đó có cấm xe máy, ô tô sử dụng năng lượng xăng dầu, thành phố sẽ có chính sách hỗ trợ tổ chức, cá nhân thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch. Với các cơ chế chính sách về phát triển vận tải, trạm sạc theo nghị quyết thực hiện vùng phát thải thấp, ông Đông cho rằng, thành phố đang giao cho Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp và Môi trường soạn nội dung này để UBND thành phố xem, trình HĐND thành phố trong thời gian từ nay đến cuối năm.