Ván bài sinh tử của Iran

Iran có thể chấp nhận bị tàn phá, nhưng không chấp nhận cúi đầu, dù đối mặt nguy cơ càng lúc càng tăng về sự can dự quân sự trực tiếp của Mỹ. Trung Đông đang ở trong những giờ phút nguy hiểm nhất kể từ cuộc chiến Iraq 2003.

Cuộc chiến giữa Iran và Israel đã bước sang ngày thứ sáu với cường độ và quy mô leo thang không ngừng, và giờ đây, nguy cơ Mỹ trực tiếp can dự quân sự đang trở thành một khả năng thực tế hơn bao giờ hết.

Phát ngôn sặc mùi thuốc súng

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump (nổi tiếng với những quyết định táo bạo và khó đoán) vừa đưa ra yêu cầu chưa từng có: “Iran phải đầu hàng vô điều kiện”.

Liệu yêu cầu đó có thực tế hay không, và liệu Lãnh tụ Tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, có chấp nhận đầu hàng hoặc tháo chạy sang một quốc gia đồng minh, đối tác? Câu trả lời, gần như chắc chắn, là không.

Lãnh tụ Tối cao Khamenei những ngày gần đây đã thể hiện một hình ảnh cứng rắn và thách thức trước các đợt không kích dữ dội của Israel. Ông không chỉ phát biểu bằng tiếng Farsi (Ba Tư), mà còn dùng cả tiếng Anh và tiếng Hebrew (Do Thái) để gửi thông điệp quyết chiến.

Những phát ngôn như “trận chiến đã bắt đầu” hay “không khoan nhượng với Zionist (người tin tưởng, ủng hộ hệ thống chính trị của Chủ nghĩa Phục quốc Do Thái) cho thấy Tehran đang muốn trấn an nội bộ và tạo cảm giác rằng họ vẫn đang kiểm soát tình hình.

Truyền thông nhà nước Iran cũng đưa tin rằng họ đã giành “quyền kiểm soát hoàn toàn bầu trời Israel”, mặc dù nhiều tên lửa vẫn bị đánh chặn.

Những người đưa tang ngày 16/6 mang theo quan tài phủ cờ của ba người được cho là đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel vào Asadabad, Iran. Ảnh: Tasnim.

Thực tế, khả năng ông Khamenei đầu hàng gần như bằng không, bởi điều đó không chỉ là cú đánh vào danh dự cá nhân mà còn đe dọa toàn bộ hệ thống chính trị của Cộng hòa Hồi giáo.

Việc đầu hàng hoặc chấp nhận các điều kiện của Mỹ sẽ bị xem như sự phản bội lại “di sản cách mạng” mà chế độ này đã bảo vệ suốt hơn 40 năm.

Một khi mở cánh cửa đầu hàng, Iran sẽ không thể kiểm soát được điểm dừng, và nguy cơ sụp đổ thể chế là rất rõ ràng. Chính vì thế, Tehran có thể chấp nhận bị tàn phá, nhưng không chấp nhận cúi đầu.

Khả năng ông Khamenei trốn sang nước ngoài cũng khó xảy ra. Việc tiếp nhận một lãnh tụ tối cao đang tháo chạy có thể khiến nước có quan hệ chiến lược với Iran vướng vào khủng hoảng chính trị toàn khu vực.

Tên lửa phóng từ Iran bị đánh chặn, nhìn từ Ashkelon, Israel, ngày 18/6/2025. Ảnh: Reuters.

Dư luận Mỹ, Tổng thống Pháp không ủng hộ chiến tranh

Trong khi đó, tại Washington, Tổng thống Trump đang tiến gần hơn tới quyết định đưa quân đội Mỹ can dự trực tiếp vào cuộc chiến. Ông đã tổ chức họp kín trong Phòng Tình huống với các tướng lĩnh, ngoại trưởng và đặc phái viên Trung Đông.

Trên thực địa, Mỹ đã điều hàng chục máy bay tiếp dầu, hai tàu sân bay và khoảng 40.000-50.000 binh sĩ đến khu vực.

Rõ ràng, các phương án tấn công, đặc biệt là nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran (có thể bao gồm cơ sở hạt nhân ngầm Fordow) đã sẵn sàng.

Tổng thống Trump cũng không ngần ngại tuyên bố trên mạng xã hội rằng “đã kiểm soát hoàn toàn bầu trời Iran” và gọi Lãnh tụ Tối cao Khamenei là “mục tiêu dễ dàng”.

Tuy nhiên, có một yếu tố không thể bỏ qua: dư luận Mỹ không ủng hộ chiến tranh. Theo khảo sát, 60% người dân Mỹ phản đối việc đưa quân tham chiến tại Iran.

Ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa, phe MAGA (vốn ủng hộ khẩu hiệu “Nước Mỹ trước tiên”) cũng bày tỏ thái độ hoài nghi về việc dấn thân vào một cuộc chiến mà họ cho là không liên quan đến lợi ích trực tiếp của Mỹ. Điều đó tạo ra một rào cản chính trị mà ông Trump phải cân nhắc.

Cùng lúc đó, Pháp và nhiều nước phương Tây khác, dẫn đầu là Tổng thống Emmanuel Macron, liên tục kêu gọi nối lại đối thoại ngoại giao.

Tổng thống Macron cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm lật đổ chính quyền Iran bằng vũ lực sẽ dẫn tới “hỗn loạn toàn khu vực”, như những gì từng xảy ra tại Iraq và Libya.

Tên lửa phóng từ Iran bị đánh chặn, nhìn từ Tel Aviv, Israel, ngày 18/6/2025. Ảnh: Reuters.

Mỹ sẽ không kích có giới hạn?

Mặc dù vậy, áp lực từ Israel vẫn rất lớn. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang trông chờ sự can thiệp của Mỹ để “hoàn tất sứ mệnh” vô hiệu hóa chương trình hạt nhân Iran - mục tiêu lớn nhất đời ông.

Israel cũng liên tục yêu cầu Mỹ thực hiện “tư thế phòng thủ”, và thực tế là Mỹ đang cung cấp hệ thống tên lửa THAAD cùng các loại vũ khí phòng không khác giúp Israel đánh chặn tên lửa Iran.

Tên lửa phóng từ Iran bị đánh chặn, nhìn từ Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng, ngày 18/6/2025. Ảnh: Reuters.

Vậy điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Khả năng cao là Mỹ sẽ tiến hành các cuộc tấn công có giới hạn vào cơ sở hạ tầng hạt nhân hoặc quân sự của Iran, đặc biệt nếu Iran tiếp tục bắn tên lửa vào Israel.

Tuy nhiên, khả năng Mỹ đưa quân tham chiến toàn diện vẫn còn thấp, trừ khi Iran vượt qua “lằn ranh đỏ” như tấn công trực tiếp vào binh sĩ Mỹ hoặc có bằng chứng rõ ràng về việc Iran sắp sở hữu vũ khí hạt nhân.

Cục diện hiện nay giống như một bờ vực nguy hiểm, nơi bất kỳ bước đi sai lầm nào cũng có thể thổi bùng một cuộc chiến khu vực toàn diện, kéo theo khủng hoảng dầu mỏ, kinh tế và sự bất ổn toàn cầu.

Nhưng chính vì thế, cả hai bên đều biết rằng họ đang chơi một ván bài sinh tử, nơi mà sự đầu hàng gần như không tồn tại, và sự tồn tại chỉ đến từ việc chứng minh sức mạnh.