Ukraine không còn lấn át thượng đỉnh NATO

Cuộc xung đột ở Ukraine và vai trò của Nga đối với an ninh châu Âu đã thống trị chương trình nghị sự của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong mỗi kỳ hội nghị thượng đỉnh kể từ năm 2022.

Tổng thống Volodymir Zelensky luôn ngồi ở vị trí đứng đầu bàn của NATO và nhận nhiều lợi khen ngợi về năng lực lãnh đạo của ông. Vị trí của Ukraine trong hàng ngũ của liên minh quân sự lớn nhất thế giới có vẻ khá chắc chắn sau khi xung đột chấm dứt.

Tuy nhiên, vào thời điểm còn 3 tuần nữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và những người đồng cấp của ông trong NATO họp tại Hà Lan, vẫn chưa rõ liệu ông Zelensky có ghế ở đó hay không, hay Ukraine nhận được ủng hộ mức độ nào trong thông cáo chung của hội nghị.

Tổng thống Volodymir Zelensky phát biểu tại cuộc họp báo bên lề hội nghị NATO tại Lithuania ngày 2/6. (Ảnh: AP)

Ngày 4/6, khi được hỏi về vai trò của Ukraine tại cuộc họp cấp cao nhất vào các ngày 24-25/6 tại La Hay, Tổng thư ký NATO Mark Rutte chỉ nói rằng vấn đề này "sẽ được thảo luận và đưa vào chương trình nghị sự".

Tuyên bố của các hội nghị thượng đỉnh NATO trong mấy năm qua đều khẳng định "con đường không thể đảo ngược để (Ukraine) trở thành thành viên" của liên minh, cùng với những cam kết hỗ trợ lâu dài và tuyên bố Nga là mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh NATO.

Khi được hỏi ông Zelensky có được mời dự kỳ họp lần này không, ông Rutte cho biết chương trình họp sẽ sớm được công bố. Hội đồng NATO – Ukraine, chương trình thường có trong các hội nghị thượng đỉnh trước đây, sẽ không được tổ chức trong tháng này, vì vậy không rõ ông Zelensky sẽ tham gia như thế nào nếu được mời.

Khi được hỏi về vụ tấn công bằng máy bay không người lái mà Ukraine thực hiện cuối tuần qua nhằm phá huỷ nhiều máy bay ném bom chiến lược của Nga, ông Rutte chỉ nói: "Tôi ghi nhận".

Trả lời câu hỏi tương tự, Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker phát biểu ngày 4/6: "Cuộc xung đột này cần phải chấm dứt". Ông cho biết Tổng thống Trump "cảm thấy rất mạnh mẽ về điều đó" và không thấy giải pháp quân sự nào có thể chấm dứt chiến sự.

Điều rõ ràng là ông Trump sẽ là tâm điểm chú ý tại hội nghị ở La Hay, cùng với yêu cầu của ông, rằng tất cả 32 đồng minh NATO phải dành 5% tổng sản phẩm quốc nội cho quốc phòng của họ. Vì thế, ông Zelensky sẽ không thể chiếm nhiều chú ý.

"Kế hoạch đầu tư quốc phòng mới sẽ là trọng tâm của hội nghị thượng đỉnh NATO tại La Hay", ông Rutte phát biểu vào đêm trước khi diễn ra cuộc họp của các bộ trưởng quốc phòng NATO tại Brussels.

Ông cho biết điều này sẽ liên quan đến việc “tăng mạnh chi tiêu quốc phòng để đảm bảo rằng chúng tôi có thể tự bảo vệ mình, không chỉ hiện tại mà cả trong tương lai". Ông Rutte cho biết các công ty quốc phòng "cần biết rằng chúng tôi sẽ chi tiêu nhiều hơn" để họ chủ động tăng cường sản xuất.

Đại sứ Whitaker cho biết, Mỹ muốn thấy các đồng minh châu Âu đưa ra kế hoạch, ngân sách và mốc thời gian cụ thể để đạt được mục tiêu.

Ông nói với báo chí rằng ngành công nghiệp quốc phòng của các nước NATO "phải vượt qua" Nga. "Chúng ta không có lựa chọn nào khác. Tôi xin nói rõ: Thời điểm đã đến", ông Whitaker nói.

Nếu không có sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh năm nay, cũng như tuyên bố Nga vẫn là mối đe dọa an ninh lớn nhất của NATO, một số quốc gia thành viên có thể gặp khó khăn trong việc thuyết phục dư luận trong nước về sự cần thiết phải tăng chi tiêu quốc phòng, bằng cách cắt giảm những chương trình chi tiêu khác.