Loài cá quý hiếm có tên "ngượng đỏ mặt", xưa chỉ dành cho vua chúa, hiện chưa ai nuôi được
Loài cá đặc biệt này lại được coi là “báu vật của núi đá vôi”, từng là sản vật tiến vua bởi hương vị thơm ngon, thịt chắc khỏe và lối sống kỳ lạ khó bắt gặp.
Ở vùng núi đá vôi Ninh Bình, có một loài cá mang cái tên nghe thấy ngượng, đó là con cá cửng.
Chúng còn được gọi với tên khác là cá trèo đồi bởi loài cá này có khả năng leo bám lên các vách đá ẩm ướt, trườn qua những khe hẹp, thậm chí len theo dòng nước chảy để tìm đến các suối trên cao.
Vào mùa đông khắc nghiệt, thay vì di cư, chúng lại chọn cách đào sâu vào lòng núi, trú ẩn trong các hang đá.
Tại đây, cá cửng bước vào trạng thái gần như “ngủ đông”, nằm yên suốt 2–3 tháng và sống nhờ lượng đất sét vàng giàu khoáng chất. Chỉ khi mùa mưa đến, suối dâng nước, chúng mới thức dậy, bơi lội và sinh sản.
Chính tập tính sinh học độc đáo và điều kiện sống khắt khe ấy khiến cá cửng không thể nuôi nhân tạo. Chúng chỉ phát triển trong môi trường hoàn toàn tự nhiên, với dòng nước ngầm sạch, khe đá sâu.
Trước đây, cá cửng từng là sản vật tiến vua, được tuyển chọn kỹ lưỡng để dâng lên vua chúa bởi thịt thơm, chắc, ít xương dăm, lại sạch và bổ dưỡng.
Từ cá cửng, người dân địa phương có thể chế biến nhiều món ngon như cá cửng nướng, cá kho nghệ, cháo cá hay canh cá.
Nhưng món ăn nổi bật nhất, thể hiện rõ nét bản sắc vùng cao Ninh Bình chính là canh cá cửng nấu rau ngót rừng.
Ngày nay, cá cửng tuy không còn phổ biến như xưa nhưng vẫn xuất hiện trong thực đơn của một số nhà hàng đặc sản ở Ninh Bình.
Nếu may mắn, du khách còn có thể mua cá cửng tươi sống từ người dân với giá dao động từ 150.000 đến 200.000 đồng mỗi kg.