5 lý do khiến suy thận là 'kẻ giết người thầm lặng'

Cơ thể tự thích nghi mà không biểu hiện rõ, dấu hiệu bệnh bị hiểu sai hay có thể không khởi phát từ thận... là những lý do khiến suy thận là căn bệnh nguy hiểm.

Bệnh suy thận âm thầm tàn phá cơ thể trong khi người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường, không hay biết điều gì đang diễn ra. Khác với bệnh tim thường báo hiệu bằng những cơn đau ngực hoặc khó thở, nhiều người chỉ phát hiện mình bị suy thận khi tổn thương đã trở nên nghiêm trọng.

Điều khiến căn bệnh này trở nên nguy hiểm hơn chính là vai trò sống còn của thận trong cơ thể - từ lọc thải độc tố, điều hòa huyết áp, đến sản xuất hormone thiết yếu. 5 lý do dưới đây khiến suy thận được coi là "kẻ giết người thầm lặng".

Advertisement

Ảnh: AICA Orthopedics

Cơ thể luôn cố thích nghi cho đến khi không còn khả năng

Một trong những điều đánh lừa con người về suy thận là khả năng bù trừ của cơ thể. Khi chức năng thận bắt đầu suy giảm, các cơ quan khác âm thầm hỗ trợ. Gan có thể gánh bớt nhiệm vụ lọc thải, hóa học máu tự điều chỉnh nhẹ, năng lượng được phân phối lại.

Vì thế, các triệu chứng như mệt mỏi, buồn nôn hay sưng nhẹ quanh mắt thường bị bỏ qua, cho là do thiếu ngủ, ăn uống kém hay căng thẳng. Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi chức năng thận đã giảm dưới 15%.

Thực tế, thận có thể mất tới 90% chức năng mà không hề biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Điều này không phải là một sự phóng đại, mà là sự thật đã được y học ghi nhận.

Các dấu hiệu thường ngày dễ bị bỏ qua hoặc hiểu sai

Vị kim loại trong miệng kéo dài, ngứa không rõ nguyên nhân hay chân sưng phù... những biểu hiện tưởng chừng không liên quan này thực chất là dấu hiệu suy giảm chức năng thận. Khác với cơn đau tim hay khó thở do phổi, triệu chứng của thận thường không gây cảm giác cấp bách.

Chính sự rải rác của các biểu hiện khiến chúng dễ bị chẩn đoán sai hoặc xem nhẹ. Ví dụ, ngứa thường được xử lý bằng kem bôi ngoài da, chứ không phải xét nghiệm máu. Phù chân thường bị đổ lỗi do ăn mặn hay tuần hoàn kém - mà không ai nghĩ đến thận đang gặp vấn đề.

Dấu hiệu sớm nhất của tổn thương thận là rò rỉ protein qua nước tiểu. Tuy nhiên, triệu chứng này không gây đau và cũng hiếm khi được kiểm tra trong các buổi khám sức khỏe định kỳ.

Không phải lúc nào bệnh cũng khởi phát từ thận

Một yếu tố nguy hiểm khác là suy thận không nhất thiết bắt đầu từ chính thận. Bệnh thường bắt nguồn từ cao huyết áp, tiểu đường, hoặc việc lạm dụng thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen trong thời gian dài.

Những yếu tố này lại không được nhìn nhận là "vấn đề về thận" cho đến khi quá muộn. Người mắc tiểu đường có thể không được cảnh báo rằng đường huyết cao đang âm thầm phá hủy các đơn vị lọc nhỏ trong thận. Hay người đau khớp dùng thuốc giảm đau hàng ngày có thể không biết rằng thận đang chịu tổn thương từng chút một.

Bệnh thận do tiểu đường, còn gọi là bệnh thận đái tháo đường, hiện là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận mạn tính (CKD) trên toàn cầu. Tuy nhiên, bệnh diễn tiến âm thầm trong nhiều năm mà không có biểu hiện rõ ràng cho đến khi đã gây tổn thương nghiêm trọng.

Khám sức khỏe định kỳ vẫn có thể bỏ sót chức năng thận

Phần lớn các gói khám tổng quát chỉ tập trung vào mỡ máu, đường huyết, huyết áp và gan. Các xét nghiệm quan trọng để đánh giá chức năng thận như creatinin máu hay độ lọc cầu thận (GFR) thường bị bỏ qua nếu không có tiền sử bệnh liên quan.

Chính sự "im lặng" này tạo nên rủi ro. Nhiều người nghĩ mình hoàn toàn khỏe mạnh vì các chỉ số cơ bản đều ổn - trong khi chức năng thận đang âm thầm suy giảm từng ngày.

Khi triệu chứng xuất hiện rõ ràng, tình trạng đã trở nên nghiêm trọng

Điều đáng sợ nhất chính là tốc độ suy sụp nhanh chóng khi thận thực sự "lên tiếng". Khi thận ngừng hoạt động, chất độc tích tụ khiến cơ thể rối loạn nghiêm trọng - dẫn đến lú lẫn, co giật, thậm chí suy tim chỉ trong vài ngày hoặc vài tuần. Lúc này, bệnh nhân chỉ còn hai lựa chọn: chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

Đáng buồn là không ít người đến giai đoạn này mà chưa từng biết mình có vấn đề về thận. Đó chính là nghịch lý cay đắng: bệnh tiến triển âm thầm trong nhiều năm, nhưng khủng hoảng lại đến đột ngột.

Ngoài ra, suy thận cấp tính (Acute Kidney Injury - AKI) cũng có thể xảy ra bất ngờ - thường do nhiễm trùng, dùng thuốc hoặc mất nước quá mức. Nếu không theo dõi chức năng thận định kỳ, bệnh nhân có rất ít thời gian để phản ứng khi biến cố xảy ra.

Làm thế nào để phòng tránh suy thận?

Suy thận tiến triển không có dấu hiệu rõ ràng, tuy nhiên một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả có thể giúp bảo vệ thận một cách âm thầm mà bền vững:

- Xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ, đặc biệt với người mắc tiểu đường, cao huyết áp hoặc thường xuyên dùng thuốc giảm đau.

- Uống đủ nước, nhưng không lạm dụng: Tránh các loại nước "detox" hoặc uống quá mức mà không có hướng dẫn y tế.

- Không dùng thuốc giảm đau tùy tiện, nhất là các loại NSAID như ibuprofen, diclofenac nếu không có chỉ định của bác sĩ.

- Theo dõi huyết áp và đường huyết thường xuyên, do thận hoạt động tốt trong môi trường ổn định.

- Lắng nghe tín hiệu bất thường của cơ thể: Mệt mỏi kéo dài, phù, thay đổi về tiểu tiện đều là những cảnh báo không nên bỏ qua.