Thứ được ông Trump gọi là "đẹp đẽ" đang đối mặt với tranh cãi chính trị gay gắt

Giữa lúc căng thẳng quốc tế leo thang với Iran, dự luật kinh tế được kỳ vọng nhất của Tổng thống Donald Trump – được ông gọi là “Một dự luật lớn, đẹp đẽ” – đang bị lu mờ bởi các diễn biến quốc tế và đối mặt với nhiều thách thức nội bộ khi chi phí thực tế tăng lên đến 4.200 tỷ USD, kèm theo làn sóng phản đối trong Quốc hội.

Cuối tuần qua, Ủy ban Hỗn hợp về Thuế của Quốc hội Mỹ (JCT) đã công bố một phân tích mới cho thấy các sửa đổi gần đây của Thượng viện đối với dự luật cải cách thuế sẽ làm tăng chi phí tổng thể lên hàng nghìn tỷ USD. Nếu được thông qua như hiện tại, dự luật có thể làm thâm hụt ngân sách liên bang thêm khoảng 4.200 tỷ USD trong vòng một thập kỷ.

Nguyên nhân chủ yếu là do các “tiểu xảo ngân sách” – những cách tính toán mang tính kỹ thuật – đã bị bóc tách, cho thấy các phần mở rộng cắt giảm thuế sẽ không hề miễn phí như cách chúng được trình bày. Ví dụ, các khoản gia hạn cắt giảm thuế cá nhân trong Đạo luật Cắt giảm thuế năm 2017 được tính toán là không tốn chi phí, nhưng trên thực tế, chúng sẽ khiến nợ quốc gia tăng khoảng 3.800 tỷ USD.

Chuyên gia Marc Goldwein từ Ủy ban Ngân sách Liên bang có trách nhiệm cảnh báo: “Đừng để bị đánh lừa bởi con số 441 tỷ USD – đó chỉ là một cách để che giấu chi phí thực sự.”

Advertisement

Các quy định nào đang bị loại khỏi dự luật vì không phù hợp?

Thượng viện Mỹ đang tiến hành một quá trình kiểm duyệt nội bộ nghiêm ngặt gọi là “kiểm tra Byrd” – theo tên cố Thượng nghị sĩ Robert Byrd – nhằm đảm bảo các nội dung trong dự luật phải tuân thủ các quy tắc hòa giải ngân sách (reconciliation rules), vốn cho phép thông qua nhanh mà không cần 60 phiếu thuận.

Một số điều khoản đã bị loại bỏ vì vi phạm quy định này, bao gồm: Cắt giảm ngân sách của Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB); Cắt giảm chương trình hỗ trợ thực phẩm (SNAP), đặc biệt là khoản hỗ trợ từ ngân sách bang.

Các điều khoản này trước đó được ước tính giúp tiết kiệm khoảng 128 tỷ USD, nhưng nay bị loại bỏ khiến gánh nặng ngân sách gia tăng trở lại.

Ai đang phản đối dự luật này và vì sao?

Ngay cả trong nội bộ Đảng Cộng hòa, không phải ai cũng ủng hộ dự luật. Nhiều thượng nghị sĩ vẫn tuyên bố sẽ bỏ phiếu “Không”, khiến khả năng thông qua cuối cùng vẫn chưa chắc chắn.

Một số lý do phản đối bao gồm: Chi phí thực tế quá cao so với dự kiến ban đầu; Nhiều điều khoản bị cho là không phù hợp với quy định pháp lý; Một số nội dung bị coi là gây bất công xã hội, như cắt giảm SNAP hay giới hạn quyền của các bang trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo

Bên phía Đảng Dân chủ, Thượng nghị sĩ Jeff Merkley nhấn mạnh: “Quy tắc Byrd tồn tại là có lý do, và chúng tôi sẽ đảm bảo nó được thực thi.”

Dự luật này có ảnh hưởng kinh tế trước mắt như thế nào?

Mặc dù căng thẳng quốc tế đang thu hút sự chú ý, nhưng theo các chuyên gia tài chính, những thay đổi trong dự luật thuế của ông Trump có thể ảnh hưởng đến lãi suất và thị trường tài chính nhiều hơn cả động thái của Cục Dự trữ Liên bang (FED) trong thời gian ngắn hạn.

Brian Rehling, Giám đốc chiến lược thu nhập cố định toàn cầu tại Wells Fargo, cho biết: “Dự luật này có thể tác động đến chi phí vay nợ, chính sách tài khóa và định hướng thị trường trong thời gian tới.”

Nếu dự luật không được thông qua kịp thời, sự bất định có thể khiến thị trường trở nên biến động hơn trong mùa hè.

Lãnh đạo Đa số Thượng viện John Thune đặt ra hạn chót ngày 4/7 – Ngày Độc lập của Mỹ – để Tổng thống có thể ký ban hành dự luật. Điều đó đồng nghĩa với việc Thượng viện phải thông qua dự luật trong tuần này để kịp tiến độ.

Tuy nhiên, với hàng loạt điều chỉnh bắt buộc, tranh cãi nội bộ và rào cản quy trình, khả năng đạt được mục tiêu đúng hạn vẫn là một dấu hỏi lớn.