Từ Rafaelson tới Nguyễn Xuân Son

Việt Nam đã vô địch AFF Cup lần thứ ba lịch sử. Trận chung kết kịch tính, ly kỳ, vui ngây ngất nhưng vẫn không ít tiếc nuối, xót xa. Đó là chấn thương của Nguyễn Xuân Son khiến anh phải nhập viện ngay khi trận đấu đang ở phút thứ 33. Dù không thể cùng đồng đội đấu đến phút cuối nhưng Son vẫn đoạt danh hiệu “Vua phá lưới” và “Cầu thủ xuất sắc nhất”.

Với 4 trận anh đã ghi 7 bàn thắng, 3 kiến tạo. Một bàn chơi đầu, 3 bàn chân phải và 3 bàn chân trái. Rất lâu rồi bóng đá Việt Nam và kể cả Đông Nam Á mới có được một trung phong dội bom đẳng cấp như vậy. Cổ động viên Thái Lan nằng nặc đòi Mạnh Thường Quân Madam Pang phải chiêu mộ Son về bóng đá Thái. Kể cả những ông lớn ở Ảrập cũng dòm ngó Son, nhưng đời không như là mơ, Son đang tung cánh cống hiến cho quê hương thứ hai của mình. Bởi vì "Đất nước Việt Nam đã cho tôi tất cả" - Son chia sẻ.

Một số cổ động viên khu vực bỉ bôi rằng chẳng có gì tự hào khi “đại bác” của Việt Nam lại Made in Brasil. Ô hay! Đội Thái cũng có kém cạnh gì đâu khi họ sở hữu tới 6 Thái kiều khổng lồ như Tây, à nói chuẩn hơn thì là Tây chính hiệu. Toàn các hảo thủ đô con như James Beresford, Benjamin Davis (bố Anh quốc), Nicholas Mickelson (bố Na Uy), William Weidersjo, Patrik Gustavsson (bố Thụy Điển), cao nhất là Jonathan Khemdee với 1,91m. Đội Philippines thì gần như cả đội là Tây mà có ai nói gì đâu.

Đã có những cuộc tranh cãi về vai trò nhập tịch và bản sắc. Tuy không mang dòng máu Bách Việt nhưng Nguyễn Xuân Son đã là một người Việt thực thụ. Đầu tiên là danh tính. Lý do gì anh chàng Rafaelson Bezerra Fernandes đã chọn tên mới là Nguyễn Xuân Son? Theo Son tự nói thì chọn họ Nguyễn vì đây là dòng họ lâu đời nhất Việt Nam. Huyền sử thuở hồng hoang kể rằng Sơn Tinh là họ Nguyễn. Trước đó thì một trứng của mẹ Âu Cơ nở ra một chàng tên là Nguyễn Vĩ.

Son giải thích mình chọn chữ Xuân bởi Xuân là mùa của khởi đầu mới, của hy vọng. Chữ Son có nghĩa là sự trung thành, là sự cam kết. Nó đại diện cho hành trình trở thành một người con của Việt Nam. "Từ nay mỗi pha bóng tôi chạm, mỗi bàn thắng tôi ghi, tất cả đều mang theo trách nhiệm và tình yêu với lá cờ đỏ sao vàng". Chữ Son không đơn giản là "hên". Điều đó cho thấy Son đã ngấm khá sâu văn hóa Việt nên mới dùng đúng nghĩa của sắt son.

Một nghĩa nữa của hậu tố Son theo phong tục văn hóa xứ Âu có nghĩa là "con trai của". Ví dụ bố là Gunnar có con trai tên là Thor thì tên đầy đủ là Thor Gunnarsson (con trai của Gunnar). Luận vui kiểu này thì Son lại có nghĩa là con trai của Nguyễn Xuân, là con của Việt Nam.

Hậu vệ Thái Lan Chalermsak Aukkee khiêu khích: "Tôi không biết Xuân Son là ai". Vào trận chung kết, Son lập cú đúp, trong đó có tình huống nẫng bóng từ chân Chalermsak, cho anh ta hít khói và tận mắt chứng kiến bóng từ chân Son xuyên góc lưới. Sau trận, Son đáp lại bằng dòng statut:  "Rất vui được gặp bạn, tôi tên là: Nguyễn Xuân Son". Có thể hiểu là tôi là Nguyễn Xuân Son, con của Việt Nam nhé.

Người hâm mộ cũng khéo liên tưởng, số áo của hai chàng pháo thủ Linh, Son là 22 và 12, cổ động viên chơi chữ rằng 22/12 là ngày Quân đội, hai chàng này chả khác nào hai cỗ pháo tự hành với chiến thuật hỏa khí phân tán, hỏa lực tập trung. Người mê tín nói đã Linh thì chắc chắn phải Son. Với người Việt thì chữ Xuân khá giống hên, tương đương Son. Theo kiểu bắc cầu thì Xuân Son chả khác nào hai chữ Son Son. Méo đi chút là thành sòn sòn ghi bàn thôi. Chúc Son nhanh bình phục để chinh phục những mốc son mới!

Son từng thi đấu tại Nhật Bản và Bắc Âu nhưng không thành công. Chỉ có Việt Nam mới chắp cánh cho anh bay lên. Theo tờ Daily Mail của Anh quốc thì Son lọt top 10 cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất thế giới năm 2024. Nguyễn Xuân Son đứng thứ 8 với 40 bàn, cao hơn cả Mbappe và Messi huyền thoại.

Trong thời đại hòa nhập thì công dân và dân tộc không còn cứng nhắc. Khái niệm xây dựng dân tộc (building nation) đã rõ nét từ thế kỷ 19. Sử gia Pháp Ernest Renan (1823-1892), là người có ảnh hưởng sâu rộng trong việc phát triển khái niệm xây dựng cho rằng một quốc gia, dân tộc không chỉ được xác định bởi chủng tộc hay lãnh thổ, mà xác định bởi sự hội tụ các sắc dân, cam kết chung sống, chung tay xây dựng một tương lai tốt đẹp. Đội tuyển Pháp vô địch thế giới 2018 có 43% là cầu thủ gốc Phi, là biểu tượng rõ nét cho xây dựng dân tộc.

Ở nước ta thời kháng chiến cũng có những ngoại binh thực thụ. Họ là lính lê dương đi theo Việt Minh chống thực dân Pháp. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Nguyễn Văn Lập gốc Hy Lạp, là Kostas Sarantidis. Nguyễn Văn Lập từng nói: "Tôi tự hào về những điều tôi đã và sẽ tiếp tục cống hiến cho Việt Nam với cả trái tim của mình, bởi họ xứng đáng với điều đó. Tôi yêu mến và kính trọng họ". Đó là Đại úy Hồ Chí Toán, gốc Ba Lan là Stefan Kubiak. Rời hàng ngũ của Pháp theo Việt Minh, tham gia nhiều trận đánh, trong đó có Điện Biên Phủ, đóng góp nhiều cho sự phát triển pháo binh bằng năng lực toán học của mình, Stefan Kubiak được Bác Hồ nhận làm con nuôi và được đặt tên là Hồ Chí Toán.

Khi Nguyễn Xuân Son tỏa sáng, cổ động viên đã dành tặng anh câu "Người Việt Nam da nâu mắt đen" (Lời bài hát "Một vòng Việt Nam"). Da vàng mũi tẹt hay da nâu mắt đen đâu còn lý do gì nữa mà tranh cãi. Son yêu nơi này, cống hiến và hát Quốc ca với niềm hạnh phúc. Chừng ấy là đủ trở thành người Việt rồi. Thời đại hòa nhập, Việt Nam đã hội tụ nguyên khí năm châu để vươn mình thì còn gì tuyệt vời hơn.