Pep Guardiola trắng tay, liệu có hiệu ứng domino và chấm hết kỷ nguyên huy hoàng?

Sự kiện: Premier League 2024-25 Pep Guardiola Bài đặc biệt

0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Pep Guardiola đã biến Manchester City thành biểu tượng của sự thống trị với lối chơi kiểm soát bóng đầy mê hoặc. Nhưng mùa giải 2024-2025 trắng tay khiến người ta tự hỏi lối chơi từng làm nên thương hiệu của ông dường như đã bị bắt bài.

Highlight Southampton - Man City, vòng 36 Ngoại hạng Anh

Pep Guardiola từng làm mê hoặc cả thế giới bóng đá

Pep Guardiola không chỉ là một HLV xuất sắc mà còn là một nhà cách tân đã tái định nghĩa bóng đá với triết lý kiểm soát bóng, pressing cao và lối chơi vị trí đầy khoa học. Ông luôn tìm cách tạo ra sự vượt trội về số lượng, vị trí và chất lượng ở mọi khu vực trên sân, biến Man City nhiều mùa trở thành một cỗ máy tấn công không thể ngăn cản, đồng thời là hình mẫu cho bóng đá hiện đại.

Điểm sáng lớn nhất trong triết lý của Pep là khả năng triển khai bóng từ tuyến dưới (build-up play). Ông sử dụng thủ môn Ederson như một “cò mồi pressing”, kéo đối phương ra khỏi vị trí để mở ra những khoảng trống chết người.

Ederson là nhân tố quan trọng trong đội hình của Pep Guardiola

Trong sơ đồ 3-2-2-3, Man City xây dựng đội hình với hai trung vệ biên dạt ra đóng vai hậu vệ cánh, trung vệ trung tâm sát cánh cùng thủ môn và cặp tiền vệ trụ kép (double pivot) án ngữ phía trước. Hệ thống này tạo nên một nền tảng 4-2 vững chắc, mang đến nhiều lựa chọn chuyền bóng trung tâm, đặc biệt khi đối phương áp sát ở khu vực sâu.

Trong chiến thuật này, nếu ở sơ đồ 4-3-3, tiền vệ cánh đối phương dễ dàng pressing và chặn đường chuyền về trung vệ hay thủ môn, thì với 3-2-2-3, các tiền vệ phòng ngự của Man City được bố trí ở độ cao khác nhau, tạo ra nhiều phương án chuyền bóng hơn, khiến việc pressing trở nên bất khả thi.

Cỗ máy kiểm soát trung tuyến

Pep còn tạo nên một hàng tiền vệ hình hộp (box midfield) với hai tiền vệ phòng ngự và hai tiền vệ tấn công, giúp đội bóng kiểm soát trung tuyến một cách tuyệt đối. Những cái tên như Kevin De Bruyne hay Ilkay Gundogan thường xuyên bùng nổ trong vai trò số 8, tận dụng khoảng trống để kiến tạo hoặc sút xa.

Ở hai cánh, các cầu thủ như Riyad Mahrez hay Jack Grealish được khuyến khích giữ bóng rộng, kéo giãn hàng thủ đối phương, mở ra không gian cho những pha phối hợp trung lộ đầy sắc bén.

Chính sự linh hoạt này đã giúp Man City giành cú ăn ba lịch sử năm 2023 (Premier League, FA Cup, Champions League), đồng thời thống trị Ngoại hạng Anh với 4 chức vô địch liên tiếp – một kỷ lục chưa từng có trong lịch sử bóng đá Anh.

Pep Guardiola đã giúp thay đổi vị thế của Man City ở châu Âu

Sự độc đáo của Pep còn nằm ở khả năng thích nghi và sáng tạo không ngừng. Ông không ngại học hỏi từ các HLV khác, như cách sử dụng cặp tiền vệ trụ kép lấy cảm hứng từ Roberto De Zerbi của Brighton.

Một ví dụ tiêu biểu là việc tái định vị John Stones, thay vì đóng vai hậu vệ phải đảo ngược (inverted full-back) như trước đây, Stones được đẩy lên chơi như một tiền vệ phòng ngự thực thụ, chỉ lùi về vị trí trung vệ hoặc hậu vệ phải khi không kiểm soát bóng. Điều này không chỉ tăng tính linh hoạt trong cấu trúc đội hình mà còn giúp Man City giảm thiểu nguy cơ từ các pha chạy chéo trong giai đoạn chuyển đổi phòng ngự.

Sự cầu toàn biến triết lý của Pep thành chuẩn mực

Tính kỷ luật và sự cầu toàn của Pep cũng là một điểm nhấn. Ông chuẩn bị kỹ lưỡng cho mọi trận đấu, từ những cuộc đối đầu đỉnh cao với Liverpool, Arsenal, đến các trận đấu tưởng chừng dễ dàng với Burnley hay Luton Town.

Chính sự tỉ mỉ này đã biến triết lý của Pep thành chuẩn mực, ảnh hưởng sâu rộng đến bóng đá Anh. Những đội như Southampton, Brentford hay Chelsea đều học hỏi cách triển khai bóng từ tuyến dưới mà Pep đã phổ biến, minh chứng cho sức ảnh hưởng to lớn của ông trong làng túc cầu.

Nhưng triết lý ấy đang có dấu hiệu lạc hậu

Dẫu triết lý của Pep Guardiola từng là đỉnh cao của bóng đá hiện đại, mùa giải 2024-2025 lại phơi bày những điểm yếu chết người, cho thấy lối chơi này đang bị bắt bài. Các đối thủ đã tìm ra cách khắc chế, họ tập trung pressing vào hàng tiền vệ hình hộp, nhường bóng ở khu vực giữa sân và chờ đợi thời cơ phản công chớp nhoáng.

Việc một đội yếu như Southampton áp dụng sơ đồ 4-2-4 và 4-2-3-1 hẹp để định hướng lối chơi của Man City ra biên trong trận hoà 0-0 gần đây cho thấy rõ điều đó. Southampton dễ dàng áp lực hậu vệ cánh hoặc cầu thủ chạy cánh, khiến cầu thủ nhận bóng rơi vào thế khó với góc chuyền bất lợi, dẫn đến sự bế tắc toàn tập khi tiếp cận khung thành đối phương.

Man City dễ bị bắt bài hơn

Một vấn đề khác là sự phụ thuộc quá lớn vào các trụ cột. Rodri, Kevin De Bruyne và Ederson là những mắt xích không thể thay thế trong hệ thống của Pep. Nhưng mùa này, Rodri dính chấn thương nặng, nghỉ hết mùa, khiến hàng tiền vệ của Man City trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Kevin De Bruyne, ở tuổi 33, không còn duy trì được phong độ đỉnh cao, thường xuyên mất bóng trong những tình huống quyết định. Ederson, vốn là điểm tựa trong giai đoạn triển khai bóng, giờ cũng không còn có sự an toàn cao nhất. Sự xuống phong độ của các trụ cột đã khiến hệ thống của Pep không còn vận hành trơn tru, như một cỗ máy bị gỉ sét sau thời gian dài hoạt động quá tải.

Pep bảo thủ, đẩy Man City rơi vào khủng hoảng?

Hơn nữa, Man City thiếu sự đa dạng trong cách tiếp cận tấn công. Đội bóng thường xuyên chuyền ngang hoặc trung lộ, hiếm khi tận dụng các tình huống tạt bóng hay đột phá cá nhân khi đối thủ chơi phòng ngự số đông.

Điều này bộc lộ rõ trong trận chung kết FA Cup với Crystal Palace. Dù kiểm soát bóng vượt trội (78% theo thống kê), Man City không thể xuyên thủng hàng thủ 10 người của đối phương và cuối cùng bị trừng phạt bởi một pha phản công sắc bén ở đầu hiệp 1.

Man City thường xuyên gặp khó trước các đối thủ dưới cơ

Tương tự, trận thua Nottingham Forest 0-1 ngày 8/3 cho thấy sự thiếu sáng tạo, nhịp độ triển khai bóng chậm, các cầu thủ mất kết nối ở 1/3 cuối sân và hàng thủ dễ bị tổn thương trước những pha phản công nhanh của đối phương.

Thành tích thảm hại của Man City mùa này là minh chứng rõ ràng nhất cho sự sa sút. Họ bị loại sớm ở League Cup (thua Tottenham 1-2 ở vòng 4), bị Real Madrid loại ở vòng play-off Champions League (tổng tỷ số 3-6) và thua Crystal Palace 0-1 ở chung kết FA Cup. Tại Ngoại hạng Anh, Man City chỉ giành được 65 điểm sau 36 vòng, đứng thứ 6 và kém Liverpool (đội đầu bảng) tới 18 điểm. Đây là lần đầu tiên dưới triều đại Pep, đội bóng có nguy cơ không được dự Champions League.

Trận thua Arsenal 1-5 tại Emirates vào tháng 2/2/2025 là một ví dụ điển hình khác, khi “Pháo thủ” pressing cao, chặn đứng các đường chuyền trung lộ của Man City và tận dụng tốc độ của hai cánh để ghi bàn từ các pha phản công.

Cộng đồng bóng đá cũng bắt đầu hoài nghi triết lý của Pep. Trên mạng xã hội X, nhiều người hâm mộ nhận định rằng lối chơi của Man City đã trở nên “lạc hậu”, dễ bị hóa giải bởi các đội bóng nhỏ chơi phòng ngự phản công.

Chuyên gia Mark Ogden của ESPN thẳng thắn: “Pep đang bị thế hệ HLV mới như Mikel Arteta hay Arne Slot vượt mặt. Họ mang đến sự linh hoạt và tốc độ mà Pep đang thiếu”. Sự thiếu đổi mới của Pep, đặc biệt khi đối mặt với các đội chơi phòng ngự số đông, chính là nguyên nhân khiến Man City rơi vào cơn khủng hoảng chưa từng có.

Tương lai nào cho Man City và Pep Guardiola?

Sự sa sút của Man City mùa giải này có thể kéo theo một hiệu ứng domino khó lường. Trước hết, nếu chỉ kết thúc ở vị trí thứ 6 tại Ngoại hạng Anh, Man City sẽ không được dự Champions League mùa tới, một cú sốc chưa từng có dưới thời Pep. Điều này sẽ giáng một đòn mạnh vào tham vọng của các ngôi sao như Erling Haaland, người được đồn đoán đang cân nhắc rời CLB nếu không được thi đấu ở sân chơi cao nhất.

De Bruyne cũng đang tìm bến đỗ mới khi nhiều CLB ở châu Âu và Saudi Pro League đang mời gọi với mức lương khủng. Phil Foden, tài năng trẻ sáng giá nhất của Man City, cũng có nguy cơ bị Real Madrid hay PSG cướp đi nếu “The Citizen” không thể cạnh tranh ở đẳng cấp cao nhất.

De Bruyne sắp chia tay Man City

Áp lực tài chính cũng là một mối lo lớn. Không tham dự Champions League sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngân sách chuyển nhượng của Man City. Theo báo cáo tài chính gần đây, doanh thu từ Champions League chiếm khoảng 25% tổng thu nhập của CLB. Mất đi nguồn thu này sẽ khiến Man City khó thu hút các ngôi sao lớn, trong khi đội bóng đang trong giai đoạn tái thiết. Các công thần như De Bruyne, Gundogan hay Bernardo Silva đều đã hoặc sắp rời đi, nhưng những tân binh trẻ như vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng.

Hơn nữa, một mùa giải trắng tay cũng sẽ gây ra khủng hoảng tinh thần cho các cầu thủ. Man City dưới thời Pep luôn được xây dựng trên tinh thần chiến thắng và sự tự tin tuyệt đối. Nhưng những thất bại liên tiếp, đặc biệt là trận thua Crystal Palace ở chung kết FA Cup, có thể làm lung lay niềm tin của các cầu thủ, khiến họ mất đi động lực thi đấu. Điều này từng xảy ra với Manchester United sau khi Sir Alex Ferguson nghỉ hưu năm 2013, đội bóng rơi vào giai đoạn bất ổn kéo dài, liên tục thay đổi HLV và không thể cạnh tranh danh hiệu.

Dấu hỏi lớn về Pep

Về phần Pep Guardiola, tương lai của ông tại Man City đang bị đặt dấu hỏi lớn. Pep đã ký hợp đồng đến năm 2027, nhưng ông từng nhiều lần bày tỏ mong muốn nghỉ ngơi sau khi rời Man City. Thất bại mùa này có thể khiến ông suy nghĩ, đặc biệt nếu cảm thấy mình không còn khả năng vực dậy đội bóng. Trong buổi họp báo sau trận thua Arsenal, Pep từng nói: “Tôi không bao giờ nghĩ mình sẽ ở đây mãi mãi. Có thể đã đến lúc tôi cần một thử thách mới”.

Pep Guardiola liệu có thể giúp Man City "hồi sinh" vào mùa giải tới?

Nếu ở lại, Pep cần thay đổi triết lý của mình để thích nghi với bóng đá hiện đại. Ông phải bổ sung tính đa dạng trong tấn công, như sử dụng nhiều hơn các tình huống tạt bóng hay đột phá cá nhân, thay vì chỉ tập trung vào chuyền bóng trung lộ. Đồng thời, Pep cần giảm sự phụ thuộc vào các cá nhân chủ chốt, xây dựng một hệ thống linh hoạt hơn để tránh lặp lại kịch bản khủng hoảng khi Rodri hay De Bruyne vắng mặt. Việc nghiên cứu từ các HLV như Slot, người đã đưa Liverpool vô địch Ngoại hạng Anh, có thể là hướng đi cần thiết để Pep vực dậy Man City.

Triết lý của Pep Guardiola từng là “chuẩn mực vàng” nhưng sẽ không thể tồn tại mãi trong thế giới bóng đá. Ông sẽ buộc phải thay đổi nếu không muốn đối mặt với hiệu ứng domino, bị mất ngôi sao, khủng hoảng tinh thần và bất ổn kéo dài. Với tài năng của Pep và tiềm lực của Man City, liệu HLV người Tây Ban Nha có thể tái định nghĩa triết lý để đưa đội bóng trở lại đỉnh cao? Hay đây là dấu chấm hết cho một kỷ nguyên huy hoàng?